اصرار دولت بر بیراهه رفتن است

اخبارهای جدید حاکی از آن است که دولت قصد اجرای سراسری طرح کالابرگ الکترونیکی را دارد و در این‌باره باید به مسائل مهمی توجه کرد. یکی از اهداف دولت برای اجرای این طرح، کمک به اقشار متوسط و کم‌درآمد و همچنین بهینه‌سازی روند پرداخت یارانه‌ها است که به‌نظر می‌رسد در شرایط فعلی، دولت به هیچ‌یک از این اهداف خود نخواهد رسید. در ابتدا طرح کالابرگ الکترونیکی، در ذات طرحی مناسب و موثر است که در یک فضای امن و مطمئن اقتصادی می‌تواند پیامدهای مثبت داشته باشد، اما در حال ‌حاضر، ارکان اقتصادی کشور متزلزل است و در نهایت با اجرای این طرح، شرایط بدتر خواهد شد.

به‌طورکلی، برای تدوین و اجرای طرح‌های توسعه‌ای، باید در نظر گرفتن مولفه‌های مهم و ارزشمند اقتصادی بررسی شود و به‌نحوی صحیح، این مولفه‌ها در کنار یکدیگر قرار گیرند. در غیر این صورت، هر طرحی که در فضای ناایمن اقتصادی اجرا شود، کشور را نه‌تنها به جلو نخواهد برد، بلکه باعث عقبگرد خواهد شد. اگر نگاهی به روند اقتصادی کشور طی ۴ دهه گذشته بیندازیم، خواهیم دید هر اتفاق مثبت یا منفی اقتصادی، از وضعیت پایه‌های پولی متاثر شده و در حال‌ حاضر،کاهش ارزش این پایه‌های پولی، تورم و سایر چالش‌های معیشتی را برای مردم به‌همراه داشته است. شاهد نزول لحظه‌ای پایه‌های پولی در کشور هستیم و این اتفاق، نه‌تنها سفره‌های معیشت مردم بلکه اقتصاد کلان کشور را نیز کوچک‌تر می‌کند. در چنین شرایطی، فشار سیستمی بر اقشاری بیشتر وارد می‌شود که درآمدهای ثابت دارند، اما هزینه‌ها بیش از توان مالی و دریافتی آنها است. در چنین شرایطی، دولت به هر میزان که یارانه به مردم پرداخت کند، آسیب‌هایی را که در اثر کوچک شدن پایه‌های پولی در حال رخ‌ دادن است، نمی‌تواند جبران کند یا حتی بخشی از آن را پوشش دهد.

تمام این موارد در کنار هم، ناکارآمدی مدیریتی در سطوح کلان کشور را نشان می‌دهد که این نالایقی، گریبان تمام افراد جامعه را گرفته است. حال در چنین شرایطی که زیرساخت‌های اقتصادی ضعیف و متزلزل هستند، اجرای طرح‌هایی مانند طرح کالابرگ الکترونیکی به‌جای پیامد مثبت، معایب و خسارت‌های زیادی را به‌همراه خواهد داشت، چرا که اگر یک مزیت اقتصادی بدون ایجاد پایه‌های مناسب برای بخشی از افراد در نظر گرفته شود، رانت شکل گرفته است و بخش‌های دیگر مجبور به تحمل فشار ناشی از آن خواهند بود.

در رابطه با طرح کالابرگ الکترونیکی نیز به‌نظر می‌رسد تا زمانی که ساختار اقتصادی و زیرساختی کشور را اصلاح نکنیم و بهبود ندهیم، چنین معایب و رانت‌های مهمی در بازار شکل خواهد گرفت که به مشکلات اقتصادی فعلی اضافه خواهد کرد. اگر دولت نگاهی صحیح و رویکردی اصلاح‌شده به مسائل اقتصادی به‌ویژه در بحث تامین بازار و حفظ پایه‌های پولی نداشته باشد، جامعه روزبه‌روز درگیر گرفتاری‌های بیشتری می‌شود و عقبگردهای اقتصادی را در سطوح کلان شاهد خواهیم بود.

به‌نظر می‌رسد دولت همچنان تاکید بر اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی بدون در نظر گرفتن مشکلات فعلی دارد. اگر این طرح در سطح عمومی اجرا شده و همچنان پایه‌های پولی کشور در موضع ضعف قرار داشته باشند، شاهد اتفاقات مثبتی برای بازار نخواهیم بود. طرح کالابرگ الکترونیکی تنها تا مدتی کوتاه می‌تواند مسکنی موقت برای التهاب بازار باشد، اما در آینده‌ای نه‌چندان نزدیک، شاهد بدتر شدن مشکلات اقتصادی و تورمی خواهیم بود. بنابراین، نمی‌توان دیدی مثبت نسبت به اصرار دولت برای اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی بدون توجه به مشکلات اقتصادی حال حاضر داشت.