صادرات فرش صفر است؟

فرش دستباف یکی از مهم‌ترین کالاهای صنایع دستی کشور است که می‌تواند نقش مهمی در افزایش تولید ناخالص داخلی و نیز ارزآوری و رشد صادرات غیر‌نفتی داشته باشد، اما متاسفانه در طول سال‌های اخیر برخی مشکلات و موانع موجود باعث شده بازار صادرات و خریدوفروش این کالا بی‌‌رونق شود تا حدی که فروشندگان در آستانه ورشکستگی قرار گرفته و صادرات فرش دستباف ایران نیز در یک سال و نیم اخیر به پایین‌‌ترین سطح خود رسیده است.

فرش دستباف را به‌طور قطع می‌توان یکی از اصلی‌ترین اقلام صادراتی غیرنفتی ایران به جهان معرفی کرد که در سال‌های اخیر صادرات آن با افت شدید و باورنکردنی روبه‌رو و باعث شده صنعت قالیبافی رکود سنگینی را تجربه کند. صنعت فرش تا دل‌تان بخواهد چالش دارد؛ از افزایش هزینه مواد اولیه تا فروش.  فروش مشکل تولید را حل می‌کند و هنگامی که در فروش مشکلات بسیاری است تولید نیز راه به جایی نمی‌برد. اگر صادرات به‌خوبی انجام شود، می‌تواند افزایش هزینه‌ها را جبران کند، این در حالی است که صادرات فرش را می‌توان نسبت به گذشته صفر در نظر گرفت.  براساس آمار در ۶ ماه اول سال ۱۴۰۱ میزان صادرات فرش ایرانی ۱۲ میلیون دلار بود. به‌نظر شما آیا ۱۲ میلیون دلار برای چنین صنعتی رقم چشمگیری است؟ راهکار اصلی رفع این مشکل، رفع تحریم‌ها است. فرش دستباف ایرانی برای داخل تولید نمی‌شود، زیرا تنها ۵ درصد افراد دارای سطح مالی بالای جامعه ممکن است خریدار آن باشند. سرقت نقش‌های فرش ایرانی در گذشته زیاد مطرح می‌شد، اما به‌تدریج با تغییر سلایق موضوعیت این امر کمتر شد. طرح‌های ما را ابتدا کپی کردند و بازار را از ایران گرفتند و سپس با تغییر سلیقه‌ها طرح‌های خود را به‌روز می‌کنند تا بازار را از دست ندهند.  همچنین یکی از دغدغه‌های فعالان عرصه فرش دستباف، عدم برخورداری از نمایشگاه دائمی فرش است که می‌تواند سهم بسزایی در رفع دغدغه فروش تولیدات داشته باشد و مقوله از تولید به مصرف را عینیت بخشد، اما یکی از عواملی که منجر به نارضایتی مصرف‌کنندگان، خریداران و عدم رونق صنعت فرش دستباف ایرانی می‌شود، وجود نمایشگاه‌های غیراصولی و غیرحرفه‌ای است۷ در حالی که باید نمایشگاه‌های فرش دستباف توسط تشکل‌ها و اتحادیه‌های صنفی برگزار شود. طبق آمارها بیشترین میزان صادرات فرش ایرانی در سال ۷۳ صورت گرفته است.  در این سال ایران توانست با ثبت رکورد ۲ میلیارد و ۱۳۲ میلیون دلاری از صادرات فرش دستباف به سایر نقاط جهان یک آمار خیره‌کننده برجای بگذارد. در واقع حجم بالای فروش در بازارهای اروپایی و امریکایی با اعمال شدن تحریم‌ها علیه ایران از دست رفت، زیرا قبل از تحریم‌ها ۲۵ درصد صادرات فرش دستباف ایرانی تنها به کشور امریکا بوده است.  حال براساس آمار سال ۱۴۰۱ صادرات فرش دستباف بیش از ۸۵‌درصد ریزش کرده و شاید هفته‌‌‌ای یک تا ۲ محموله فرش از کشور خارج ‌‌‌شود، این در حالی است که در سال‌های گذشته صادرکنندگان در صف دریافت مجوز ورود فرش‌‌‌های صادراتی به انبارهای گمرک می‌ماندند.  متاسفانه رقبای فرش دستباف ایرانی یعنی هند، پاکستان، افغانستان و ترکیه یک مسیر در بازار فرش برای خود تعریف کردند و همان را ادامه می‌دهند و بازار تمام کشورهای دنیا به روی این تولیدکنندگان باز است، این در حالی است که بازارهای ما محدود است و تحریم‌‌‌ها تجار فرش ایرانی را در جنگی نابرابر با صادرکنندگان فرش کشورهای یادشده قرار داده‌‌‌ و امکان تبلیغ فرش دستباف به‌عنوان برند شاخص ایرانی را در بازارهای خارجی نداریم.