شوک های ارزی در راه است؟

بازار ارز در اولین هفته اسفندماه، روزهای پر اضطراب را از سر گذراند. اضطرابی که بیش از هر چیز به پایان مهلت تعیین شده از سوی مجلس شورای اسلامی برای خروج از پروتکل الحاقی در پنجم اسفندماه مرتبط بود. مصوبه‌ای که حتی در زمان تصویب نیز توانسته بود روند نزولی قابل توجه بازار ارز را که پس از تعیین نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا ایجاد شده بود، به یکباره متوقف کرده و قیمت ارز را از کانال ۲۳ هزار تومان به ۲۶ هزار تومان برساند.

تغییر بنیادین در سیاست‌های تحریمی آمریکا پس از روی کار آمدن دولت جدید در این کشور و همچنین واکنش منفی بازار به این مصوبه مجلس، باعث شده بود تا فعالان بازار و سیاستگذاران پولی و بانکی کشور هفته‌ای که گذشت را با نگرانی جدی نسبت به تاثیرات سوء خروج ایران از پروتکل الحاقی بر بازار ارز آغاز کنند.

امیدواری بازار به احیای توافق بزرگ

در هفته‌ای که گذشت معاملات بازار ارز تحت تاثیر خبرهای روز جمعه (اول اسفند) کار خود را آغاز کرد. خبرهایی‌ مانند پس گرفتن مکانیزم ماشه از سوی آمریکا و لغو محدودیت تردد مقامات ایرانی در نیویورک، که نشان از تحولات مثبت در حوزه بین‌المللی داشتند. بنابراین بازار کار خود را با روند نزولی قیمت‌ها آغاز کرد و در معاملات روز شنبه قیمت دلار که کار خودش را حدود ۲۰۰ تومان کمتر از آخرین معاملات پنج‌شنبه گذشته آغاز کرده بود، از قیمت ۲۵ هزار و ۷۰۰ تومان تا قیمت ۲۵ هزار و ۳۰۰ تومان کاهش یافت.

این روند کاهشی در روز یکشنبه نیز با انتشار خبر سفر مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران تشدید شد که در نهایت روز دوشنبه با صدور بیانیه مشترک میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تکمیل شد. در این بیانیه عنوان شده بود که ایران به اجرای کامل و بدون محدودیت موافقتنامه جامع پادمان خود با آژانس، همانند قبل، ادامه خواهد داد. این توافق البته به معنای ترک اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی از سوی ایران نبود، اما آب سردی بود که نگرانی‌های فراوان فعالان بازار را حداقل برای مدتی از میان ببرد. به همین دلیل قیمت دلار در روز دوشنبه کف قیمتی خود در این هفته را در قیمت ۲۴ هزار و ۵۰۰ تومان تجربه کرد. این نوسان قیمت برای یورو نیز با شیبی مشابه از ۳۰ هزار و ۸۰۰ تومان ابتدای هفته به ۲۹ هزار و ۶۰۰ تومان در پایان معاملات روز دوشنبه رسید.

بنابراین هرچند دولت ایران به طور رسمی در روز سه‌شنبه اعلام کرد که مطابق با تکلیف مجلس، اجرای پروتکل الحاقی را متوقف کرده است، اما بازار در این روز، بر خلاف پیش‌بینی‌ها از اعلام این خبر دچار شوک نشد. البته این به این معنا نبود که نمودار حرکتی قیمت‌ها در این بازار از روز سه‌شنبه با روندی ملایم صعودی مواجه نشود. به اعتقاد کارشناسان مهمترین دلایل این روند صعودی علاوه بر خروج ایران از پروتکل الحاقی و نگرانی از واکنش‌های جهانی نسبت به این اتفاق، مخالفت جدی نمایندگان مجلس با توافق دولت و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بود. مخالفتی که واکنش فوری دولت را هم در پی داشت، اما در نهایت طی سخنان رهبر معظم انقلاب و توصیه ایشان به حل اختلافات میان دولت و مجلس درباره قانون مصوب مجلس، موجب کاهش اضطراب و نگرانی در بازار ارز شد.

با این حال قیمت ارز در دو روز پایانی هفته (با توجه به تعطیلی روز پنج‌شنبه) روند افزایشی خود را حفظ کرد و قیمت دلار در آخرین معاملات روز چهارشنبه بازار آزاد به قیمت ۲۵ هزار و ۳۵۰ تومان رسید و یورو هم در قیمت ۳۰ هزار و ۷۰۰ تومان معامله شد.

نمودار تغییر قیمت‌ها در صرافی‌های بانکی هم مشابه بازار آزاد بود. در این صرافی‌ها قیمت فروش دلار در مرز کانال ۲۵ هزار تومان و یورو نیز در قیمت ۲۹ هزار و ۸۷۰ تومان کار خود را آغاز کردند و در ادامه در ساعات پایانی رو دوشنبه قیمت فروش دلار به ۲۴ هزار و ۱۸۰ تومان و یورو هم به قیمت ۲۹ هزار و ۲۹۰ تومان رسید. اما در ادامه هفته این قیمت‌ها به ترتیب به ارقام ۲۴ هزار و ۸۱۰ تومان و ۳۰ هزار و ۴۰۰ تومان افزایش یافت.

در سامانه نیما نیز حرکت نمودار، مشابه بود و قیمت میانگین معامله حواله دلار از حداکثر قیمت ۲۴ هزار و ۲۹۰ تومان روز شنبه به ۲۴ هزار و ۷۰ تومان روز دوشنبه رسید. حواله یورو نیز در این سامانه حداکثر قیمت ۲۹ هزار و ۲۴۰ تومان و حداقل قیمت ۲۹ هزار و ۱۰۰ تومان را در هفته‌ای که گذشت تجربه کرد.

خبرهای مثبتی که می‌تواند بازار را تکان دهد

بازار ارز در هفته‌ای که گذشت توانست یکی از مهمترین اضطراب‌های خود را که پایان مهلت مصوبه مجلس شورای اسلامی بود را با درایت سیاست‌گذاران حاکمیت و شورای عالی امنیت ملی به گونه‌ای از سر بگذراند که کمترین التهاب در قیمت‌ها ایجاد شود. با این وجود به اعتقاد کارشناسان اقتصادی همچنان در حوزه اقتصاد، اطمینان و آرامشی که نشان دهنده چشم‌انداز روشن برای فعالان بازار ارز باشد ایجاد نشده است و وضعیت بلاتکلیفی در این بازار همچنان حاکم است. بنابراین همچنان اخبار منتشر شده در حوزه سیاست می‌تواند بیشترین تاثیر را بر قیمت‌گذاری‌ها در بازار ارز داشته باشد.

همچنین جلسه پنج تن از وزرا و معاونین دولت با اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص تصویب لوایح پالرمو و CFT که به گفته عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی، فضای مثبتی را در مجمع ایجاد کرد، دیگر خبر مهمی بود که به اعتقاد کارشناسان بازار ارز می‌تواند بر کاهش اضطراب‌ها و نگرانی‌های بازار تاثیر بگذارد.

البته در حالی که توجه کامل بازار ارز به تحولات سیاسی ایران در پیرامون توافق برجام و موضوع تحریم‌ها معطوف است، در سطح جهانی قیمت دلار و برخی از ارزهای معتبر جهانی در پی بروز تاثیرات تورم‌زای سیاست‌های حمایتی دولت‌ها در مقابل شیوع کرونا، با کاهش ارزش خود در مقایسه با سایر ارزهای جهانی مواجه بود. پدیده مهمی که تاثیر خود را در آینده بازار داخلی ارز نیز خواهد گذاشت.

بنابراین می‌توان امیدوار بود که طی فرصت سه ماهه‌ای که ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بر سر آن توافق کرده‌اند، اتفاقات مثبت دیگری هم در جهت کاهش فشارهای اقتصادی بر ایران رخ دهد. اتفاقاتی که هر کدام می‌توانند به پایداری بازار ارز و از بین رفتن اضطراب و نگرانی فعالان این بازار کمک برساند.