نقش حقوقی‌ها در بازار بورس چیست؟

ولید هلالات با بیان اینکه نوسان گیری، موضوعی منفی نبوده و نباید از مزایای آن بازار سرمایه را محروم کنیم، گفت: نوسان گیری در بازارهای بورس دنیا مرسوم است و اگر کسی بتواند در کوتاه مدت، بازدهی از یک سهم حاصل کند، می‌تواند در بلندمدت شاهد کسب سود حداکثری باشد.

در گذشته عموم فعالان بازار ۸۰ درصد منابع را به سرمایه گذاری‌های میان مدت و بلندمدت تخصیص داده و به مجمع می‌رفتند و ۲۰ درصد سرمایه خود را به معامله روزانه می‌سپردند؛ ولی الان بخش عمده‌ای از معامله گران به دنبال این هستند که در کوتاه مدت، بازده به‌دست آورند

اثرگذاری حقوقی‌ها بر بازار بورس

تحلیلگر بازار سرمایه افزود: با توجه به اینکه شرایط بازارها را نمی‌توان پیش‌بینی کرد، افراد به سمت انواعی از سرمایه‌گذاری حرکت می‌کنند که بر اساس این اصل که ریسک و بازدهی باید منطقی باشد، به بازارها ورود می‌کنند؛ ولی در بورس ایران، جریان حرکت سرمایه این گونه است که تعداد حقوقی‌های فعال در بورس را با حقیقی‌ها مقایسه کنیم، مشاهده می‌شود حجم معاملات حقوقی‌ها ۲۰ درصد حقیقی‌ها است؛ ولی اثرگذاری آنها بر بازار به شدت بالا است.

وی تصریح کرد: فعالان بازار با کدهای حقوقی، به بازار وزن بالایی می‌دهند و ذهنیت آنها این است که بسیار بر بازار اثر می‌گذارند؛ یعنی یک کد حقوقی، وقتی در یک یا چند نماد اصلی بازار، وارد خرید یا فروش می‌شود، میزان و حجم معاملاتی که یکباره وارد سیستم می‌کند، می‌تواند جهت معاملات را تغییر دهند؛ این در حالی است اتفاقی که در گذشته، بازار را با هیجان به سمت صعود و نزول پیش برده معاملات حقوقی‌ها بوده و الان نیز آنچه مشاهده می‌شود این است که بازار می‌داند مؤلفه‌های اقتصادی اصلی به سمت تعادل در حال حرکت هستند و نرخ ارز چند هفته است که در کانال ۲۵ هزار تومان سیر می‌کند و بازارهای جهانی نیز تقویت شده‌اند و تورم به سمت تعادل راه خود را پیدا کرده است؛ ضمن اینکه نرخ سود بانکی نیز ۱۸ درصد و نرخ سود بین بانکی نیز ۲۰ درصدی ثبت شده است؛ پس همه به بازار سرمایه روی آورده‌اند.

هلالات ادامه داد: معامله گران در این میان، به دو مدل معاملاتی روی آورده‌اند که یک مدل سرمایه‌گذاری و نگهداری منابع است و مدل دیگر، معامله روزانه است؛ به نحوی که در گذشته، عموم فعالان بازار، ۸۰ درصد منابع را به سرمایه گذاری‌های میان مدت و بلندمدت تخصیص داده و به مجمع می‌رفتند و ۲۰ درصد سرمایه خود را به معامله روزانه می‌سپردند؛ ولی الان با تغییر در ترکیب فعالان بورسی، این وزنه معاملات به این سمت چرخیده که بخش عمده‌ای از معامله گران به دنبال این هستند که در کوتاه مدت، بازده به‌دست آورند و این شرایط و ذهنیت باعث می‌شود که قیمت سهام با شتاب بسیار بالا به صورت شارپ به سمت اهداف بالا برود و وقتی که می‌خواهد اصلاح شود، فرآیند آن سریع، سهمگین و ترسناک به نظر می‌رسد و این فضا تشدید می‌شود.

حجم معاملات حقوقی‌ها بالا است

وی ادامه داد: بعضاً حقوقی‌ها در کف قیمتی و سقف قیمتی به یکباره حجم بالایی را معامله می‌کنند و ما در روزهای پایانی هفته گذشته مشاهده کردیم که حقوقی‌ها ۵ هزار میلیارد تومان سهام در صف فروش از حقیقی‌ها خریدند و عکس آن هم در روزهای شنبه، یکشنبه و دوشنبه هفته گذشته (سه روز ابتدای هفته)، حقوقی‌ها حجم بالایی سهام عرضه کرده و اتفاقاً در صف خرید عرضه کردند و حقوقی‌ها از آن نقشی که سهام می‌خریدند و نگاه می‌داشتند و اهل معامله روزانه نبودند و در تابلوی معاملات بلوکی سهام جابه‌جا می‌کردند، عبور کرده‌ایم.

هلالات اظهارکرد: حجم معاملات حقوقی‌ها بالا است و وقتی که به صورت اپیدمی، خرید یا فروش انجام می‌دهند، رفتار آنها بر روی روند کلی بازار اثر می‌گذارد؛ ضمن اینکه موضوع دیگر این است که حجم معاملات به شدت بالا رفته و بازارگردان‌ها در قد و قواره این حجم از معاملات نیستند و درخواست‌های خرید و فروش بازی که در سیستم موجود است، بسیار ناچیز است و به همین دلیل، تا یک فشار خرید و فروش در دامنه حداکثری یا حداقلی وارد بازار می‌شود، برای بهبود آن باید حقوقی‌ها متعهد برخورد کنند؛ پس روی روند اثر نگذارند و باید تلاش کنند که بازارگردان تقویت شود.

معاملات الگوریتمی به نفع بازار است یا به زیان بازار؟

وی همچنین در مورد معاملات الگوریتمی نیز خاطر نشان کرد: نوسانات کنونی بازار به خاطر معاملات الگوریتمی نیست؛ ولی این امر سرعت واکنش‌های بازار را بالا می‌برد؛ ضمن اینکه به هر حال اصل جریان این است که تعهدات بازارگردان‌ها مقداری غیرمنطقی است و بازارگردان در هر روز معاملات، باید به یک حجم معامله کند واین موضوع در مواقعی باعث می‌شود رفتار بازارگردان عجیب به نظر بیاید و استفاده از معاملات الگوریتمی، سرعت معاملات را تشدید می‌کند.

ضرورت اصلاحات بر روی دامنه نوسان

هلالات اظهارکرد: اگر بازار دچار نوسان می‌شود، لزوماً تقصیر از الگورتیم‌ها نیست؛ چراکه الگوریتم‌ها در همه بازارهای دنیا استفاده می‌شوند.

این تحلیلگر بازار سرمایه در خصوص تعیین دامنه نوسان نیز گفت: اینکه باید بر روی دامنه نوسان مقداری اصلاحات انجام شود، امری ضروری است و باید رخ دهد؛ ولی فعالان بازار تعادل خود را پیدا می‌کنند و به صلاح بازار نیست که تغییر و تحول ایجاد شود و اینکه دامنه نوسان از حالت عادی خارج شود ضربه می‌زند؛ ولی تجربه این مدت نشان داده که اگر دامنه نوسان را بالا ببریم، مردم با هیجانات خود به سرمایه‌های خود ضرر می‌زنند و اگر هم پایین بیاوریم باعث می‌شود که صعود و نزول‌ها فرسایشی شده و تغییر دامنه نوسان در صورتی که فضای قبلی بازار سرمایه بود، شاید سیاست خوبی به شمار می‌رفت؛ ولی الان که حقیقی‌های زیادی به صورت مستقیم به بازار آمده اند، دامنه نوسان نباید تغییر کند.

هلالات گفت: در سه روز ابتدایی هفته گذشته در نمادهای اصلی بازار، صف خرید ایجاد شد و حقوقی‌ها عرضه‌کننده بودند؛ در حالیکه دید سرمایه گذارانی که در صف خرید می‌خرند، این نیست که قرار است سهام را بخرند و به مجمع بروند و دید بلندمدت داشته باشند؛ بنابراین با خریدهای خود، موجی از صعود را ایجاد می‌کنند و حقوقی‌ها در این فضا، عرضه می‌کنند و رفتارشان معکوس می‌شود و به صف فروش می‌روند. بنابراین به نظر می‌آید که در کوتاه مدت و در بلندمدت، شاهد بازار متعادل نخواهیم بود و این فضا در حال حرکت به سمتی است که حقوقی‌ها وقتی که سهام بالا می‌روند، صف خرید تشکیل می‌دهند و وقتی پایین می‌آیند، صف فروش تشکیل می‌دهند.

وی اضافه کرد: تغییر دامنه نوسان در زمانی می‌تواند انجام شود که نقش بازارساز و بازارگردان آنقدر قوی شود که بازار را متعادل کند.

به گفته هلالات، البته به طور قطع، همیشه بهتر می‌توان کار کرد؛ ولی ورود افراد حقیقی به بازار با این شدت و مدل، مثل یک کوه یخی است که ابعاد گسترده‌ای دارد و به مرور کشف می‌شود و برای خود نهاد ناظر هم، شرایط فعلی، جدید و ناشناخته است؛ به طوری که آنها نیز با هر اتفاقی، جلسه برگزار می‌کنند و تصمیمی می‌گیرند که لزوماً، بهترین تصمیم می‌تواند نباشد.