احتمال افت قیمت دلار وجود دارد؟

قیمت دلار این روزها رکوردهای تازه‌ای را تجربه کرده و سدهای مقاومتی یکی پس از دیگری شکسته می‌شود. دلار هر چند در صرافی‌های بانکی به نزدیکی ۱۹ هزار تومان رسیده است اما در بازار آزاد این سد را شکسته و بالاتر از ۱۹ هزار تومان معامله می‌شود.

 در حالی که برخی انتظارات تورمی را عامل رشد دلار می‌دانند و در عین حال به جو روانی ناشی از قطعنامه جدید شورای حکام اشاره می‌کنند، مسئولان بانک مرکزی از بازگشت وضعیت به حالت عادی سخن می‌گویند و معتقدند شرایط به زودی دستخوش می‌شود.

 نکته مهم در این میان بررسی دلایلی است که افزیش نرخ دلار در بازار را موجب شده است. گذشته از عوامل پیش گفته یعنی انتظارات تورمی و جو روانی قطعنامه شورای جکام، دلایل عینی و اقتصادی دیگری نیز عامل تغییرات قیمتی در بازار ارز بوده‌اند. شاید یکی از مهم‌ترین دلایل را باید در رفتار صادرکنندگان غیرنفتی جست‌وجو کرد آنجا که هم از بانک مرکزی اخطار می‌گیرند هم از وزارت صنعت، معدن و تجارت. ارزهای حاصل از صادرات غیر نفتی گویا حالا طبق روال همیشه به کشور باز نمی‌گردند این مهم خود در کنار تحریم‌های نفتی فشار اقتصادی ناشی از کرونا، مشکلی ویژه‌تر را متوجه اقتصادی ایران کرده است.

 دیگر سو رفتار کره جنوبی در بلوکه کردن منابع ارزی ایران که به گفته حسین تنهایی، رئیس اتاق بازرگانی ایران و کره در حدود ۶.۵ تا ۹ میلیارد دلار برآورد می‌شود، بازار ارز را تحت تاثیر قرار داده است. در این میان اما چه عواملی سبب شده است مسئولان بانک مرکزی و در راس آن عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی خبر از بازگشت وضعیت در بازار ارز بدهند؟

قیمت دلار واقعی نیست

 هر چند رئیس کل بانک مرکزی نرخ واقعی دلار را صراحتا اعلام نکرده است اما می‌گوید طبق داده‌های اقتصادی نرخ کنونی ارز در بازار واقعی نیست و قیمت‌ها پایین تر از این محدوده قرار می‌گیرند.

 نرخ در هر بازار تحت تاثیر عرضه تقاضا تعیین می‌شود. به این ترتیب کمبود ارز حتی به صورت مصنوعی می‌تواند در تعیین نرخ بالاتر برای آن موثر واقع شود.

 جدا از این مولفه استناد وی به ابزارهایی است که نهاد تحت صدی‌اش برای مدیریت بازار ارز در اختیار دارد. ابزارهایی که البته هیچ گاه به طور شفاف درباره آنها سخنی گفته نشده است اما در یک سال و اندی گذشته با استفاده از آنها بانک مرکزی مهار بازار ارز را در دستور کار قرار داده است. همتی تاکید دارد نهاد تحت تصدی‌اش پس از وقایع آبان ۹۸، ورود ایران به لیست سیاه FATF و حتی افت شدید نرخ نفت توانسته است نسبت به اعاده ثبات اقدام کند. حالا نه تنها وی این بحران را موقتی می‌داند بلکه همکارانش در راهرویهای ساختمان بلندمرتبه میردادماد نیز می‌گویند وضعیت در بازار ارز عادی خواهد شد.

 دیگر سوی شهر، در میدان فردوسی اما آنها که هنوز به رغم تمام محدودیت‌ها در خیابان مشغول معامله ارز هستند، از بالاتر رفتن قیمت‌ها سخن می‌گویند و بر طبل گرانی می‌کوبند. رفتار بازارهای موازی ارز نیز نشان از رشد قیمت‌ها دارد. رصد بازار مسکن، خودر و طلا و سکه گواه این مدعاست.

صادرکنندگان دلارها را برمی گردانند؟

همتی تاکید دارد صادرکنندگان باید تتمه ارزهای صادراتی شان را به کشور بازگردانند، این تاکید از سوی سایر دستگاه‌های اجرایی نیز دیده می‌شود. پایان تیرماه مهلتی است که از سوی همتی برای بازگرداندن ارزهای صادراتی مشخص شده است. اعلام اسامی متخلفین و ابطال کارت بازرگانی و... اقداماتی است که پس از بی‌توجهی صادرکنندگان اجرایی خواهد شد. حالا اما هر چند کره جنوبی وضعیت خاصی را ایجاد کرده است، مذاکرات با عراق، شرایط تازه‌ای را پیش روی بازار ارز قرار می‌دهد. آل اسحاق رئیس اتاق بازرگانی ایران و عراق گفته است این توافق می‌تواند زمینه را برای بازپرداخت بدهی برقی عراق به ایران نیز فراهم کند.

 عراق چقدر به ایران بدهکار است؟

یحیی آل‌اسحاق درباره جزییات این بدهی گفته است: آقای همتی اخیراً همراه هیاتی برای مذاکراه درباره نحوه تسویه حساب‌ها و مبادلات مالی و ارزی به عراق رفته است. در این سفر نحوه تسویه حساب بدهی عراق به ایران که ناشی از صادرات برق و انرژی به این کشور است، مشخص شد. این بدهی به علت صادرات مداوم برق ایران به عراق مرتباً تغییر می‌کند اما اکنون در حد ۳ تا ۴ میلیارد دلار است.

او ادامه داد: ایران برای حل و فصل تسویه حساب‌ها توافقاتی انجام داده و سیستمی را ایجاد کرده است. طی توافقات سفر همتی به عراق مقرر شد تا از محل مطالبات ایران در حوزه برق و انرژی از عراق، خریدهای ایران از طریق بانک مرکزی به فروشنده تسویه شود. ارز مورد نیاز برای کالاهای خریداری شده توسط ایران را عراق می‌پردازد و کالا بدون دخالت عراق و از مبداء فروشنده به کشور می‌آید، مبالغ درواقع از طلب ایران پرداخت می‌شود.

آل‌اسحاق تصریح کرد: پرداخت پول از طریق واحدی است که TBI عراق آن را به عهده دارد.ما در نخستین فرصت سفارشات کالایی خود را خواهیم داد و مقداری از طلب‌مان را از طریق واردات کالاهای غیرتحریمی وصول خواهیم کرد. متاسفانه نمی‌توانیم کالاهای تحریمی را به این طریق وارد کنیم.

به نظر می‌رسد شمارش معکوس برای عادی‌سازی وضعیت رد بازار ارز آغاز شده است، بازرداخت بدهی عراق به ایران در نار تلاش برای آزادسازی منابع ایران در دیگر کشورها و بازگشت ارزهای حاصل از صادرات غیر نفتی سه مولفه‌ای است که بازار ارز را تحت تاثیر قرار خواهند داد.