آمار تاسف بار ورود توریسم به ایران/گردشگری صنعتی فرسوده است

بر اساس به‌روزرسانی‌های انجام شده توسط سازمان جهانی گردشگری، ایران در ۱۱ ماه نخست سال گذشته میزبان ۵ میلیون و ۲۳۸ هزار و ۵۶۴ گردشگر بوده است.

بر اساس این داده‌ها که نزدیک به آمارهای وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است،  بهترین عملکرد ایران در حوزه جذب گردشگر در ماه سپتامبر (حدود ماه‌های مرداد و شهریور ۱۴۰۲) رقم خورده است که بیش از ۶۶۰ هزار نفر به ایران سفر کردند و پایین‌ترین آمار هم در ماه ژانویه (حدود دی و  بهمن‌ماه ۱۴۰۱) ثبت شده است که ۱۸۱ هزار مسافر وارد ایران شدند.

 مقایسه آمار متوسط ورود گردشگران و مسافران در سال ۲۰۲۳ با آمار سال ۲۰۱۹ (پیش از همه‌گیری کرونا) حکایت از این دارد که آمارهای ورود به ایران همچنان ۳۷ درصد با پیش از همه‌گیری کرونا فاصله دارد. براساس این داده‌ها،  ایران تنها در ماه‌های سپتامبر و اکتبر ۲۰۲۳ (شهریور و مهر) توانسته به تراز مثبتی در مقایسه با آمار مشابه در سال ۲۰۱۹ دست یابد.

سیدسعید هاشمی، رییس دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ، اظهار کرده است که گردشگری به عنوان یک فعالیت فرهنگی و اجتماعی، به سرعت به یک پدیده جهانی تبدیل شده است.

در حالی که بسیاری از افراد به دنبال تجربیات ماجراجویانه و فهم فرهنگ‌های جدید هستند، برخی دیگر به دنبال ارتقاء جنبه‌های روحی و معنوی زندگی خود از طریق سفر می‌گردند. در این میان کنفرانس بین‌المللی گردشگری و معنویت به‌عنوان یک پل ارتباطی بین محققان، صنعتگران گردشگری و علاقه‌مندان به مسائل روحی و معنوی، فرصتی مناسب برای به‌ اشتراک‌گذاری دیدگاه‌ها و دانش‌های جدید در این زمینه فراهم می‌کند.

او ادامه داد: رویکرد گردشگری در معنویت یک نوع خاص از سفر است که در ارتباط با جوانب روحی، معنوی و فرهنگی تأکید دارد. در این نوع گردشگری، افراد به دنبال تجربیات و سفرهایی هستند که نه تنها به آنها اجازه می‌دهد تا فرهنگ‌ها و مکان‌های جدید را بشناسند، بلکه به دنبال افزایش آگاهی روحی و معنوی خود نیز تلاش می‌کنند.

هاشمی بیان کرد: این نوع گردشگری به انسان‌ها فرصت می‌دهد تا با عمق بیشتری به زندگی و وجود خود نگاه کنند و ارتباط عمیق‌تری با دیگران و محیط زندگی برقرار کنند.

عضو کمیته علمی و شورای سیاست‌گذاری کنفرانس بین‌المللی گردشگری و معنویت در ادامه اظهار کرد: رویکرد گردشگری در معنویت تنها سفر به مکان‌های مقدس یا مذهبی نیست، بلکه سفر به طبیعت را نیز شامل می‌شود تا ارتباط با طبیعت و احساس تعامل با محیط زیست را تقویت کند. در واقع رویکرد گردشگری در معنویت، فرصتی برای تأمل و خودآگاهی فراهم می‌کند و به افراد این امکان را می‌دهد تا بر مسائل زندگی و معنویت خود تأمل کنند.

هاشمی تاکید کرد: رویکرد گردشگری در معنویت کلیدواژه‌ای است که به عنوان یک شاخه مهم از صنعت گردشگری، به افراد فرصت می‌دهد تا فراتر از تجربه‌های تفریحی معمولی بروند و تأثیرات عمیق‌تری از سفر به دست آورند.

رئیس انجمن علمی گردشگری ایران در پاسخ به اینکه خروجی سه دوره قبل کنفرانس به چه شکلی بوده است، تاکید کرد: خروجی جدی که از کنفرانس بین‌المللی گردشگری و معنویت به دست آمده، همین ادبیات مشترکی است که در دنیا شکل گرفت و ما را به اصول و ایدئولوژی‌هایی نزدیک کرده است و به تعمق وامی‌دارد، اما در حوزه سیاست‌گذاری، تبدیل و تدوین سندی که از این کنفرانس بتوان به حوزه بالادستی رساند، هنوز خروجی نداشته‌ایم.

رییس دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ با اشاره به اهمیت کنفرانس بین‌المللی گردشگری و معنویت به میزبانی این دانشگاه، افزود: در سفر سه بخش قبل از سفر، حین سفر و بعد از سفر را داریم و اصطلاحی که به تازگی در این میان به وجود آمده است، «سواد گردشگری» است.

او ادامه داد: یکی از مشکلات جدی در کشور این است که بدون مطالعه و بدون هدف سفر می‌کنیم، بنابراین سواد گردشگری اهمیت زیادی در این زمینه دارد، زیرا افراد با داشتن اطلاعات کافی می‌توانند سفرهای بهتری را برنامه‌ریزی کرده و از تجربیات بهتری بهره‌مند شوند. همچنین، این موضوع می‌تواند به توسعه پایدار و ارتقاء صنعت گردشگری کمک کند.

هاشمی افزود: در راستای این فرهنگ‌سازی متاسفانه کار چندانی نشده است، اما  سعی کردیم پایان‌نامه‌هایی را در دانشگاه علم و فرهنگ به سمت سواد گردشگری هدایت کنیم.

رییس دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ گفت: حضور در کنفرانس‌ها و شرکت در آنها می‌تواند یادگیری و آموختن دانش  را در پژوهشگران و دانشجویان تقویت کرده و به‌ویژه به پیشرفت علم کشور نیز کمک می‌کند. این درحالی است که گردشگری علمی در  کشور ما بسیار کمرنگ شده است.

 او درباره انتخاب محورها و هدف چهارمین دوره کنفرانس گردشگری و معنویت اظهار کرد: محورها در این دوره براساس سلامت معنوی خانواده جوانان و جامعه شکل گرفته است، در واقع خلاء‌هایی در بین جامعه دیده شد و محورها بر آن اساس شکل گرفت.

رئیس انجمن علمی گردشگری ایران  در پاسخ به اینکه در حال حاضر شرایط اقتصادی مردم مساعد نبوده و سفر از سبد بخشی از خانواده‌ها خارج شده است، در این شرایط چطور می‌توانیم به گردشگری و معنویت توجه کنیم؟ گفت: این هنر ماست که گردشگری ارزان را راه‌اندازی کنیم و دولت نیز باید کمک کند. در هرحال با توجه به اینکه  امروزه زندگی ماشینی برای همه ما شرایط روحی خاصی را ترسیم کرده است باید سفر را هر چند کوتاه و ارزان در این سبد بگنجانیم.

هاشمی افزود: به نظرم دولت و بخش خصوص باید گردشگری ارزان را راه‌اندازی کرده و به پیشبرد این هدف کمک کند که این موضوع کمک جامعه محلی، دولت و بخش خصوصی را می‌طلبد، بنابراین بر اساس شرایط جامعه باید سیاست‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی را داشته باشیم.

او ادامه داد: با در نظر گرفتن شرایط محیطی و تغییراتی که در مباحث مختلف داریم، مدیران ارشد دولتی باید در این‌باره تمهیداتی را در نظر بگیرند و اینها از جنس پیشگیری‌هایی در حوزه گردشگری است که می‌تواند به جامعه خدمت بدهد.

رئیس دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ در پاسخ به اینکه وضعیت منطقه در حالت خاصی قرار دارد، در این صورت گردشگری ایران به کجا خواهد رسید؟ گفت: احساس امنیت یکی از عوامل مهم در توسعه صنعت گردشگری است. در این زمینه، ایران به عنوان یک کشور با تاریخ و فرهنگ غنی، مناظر طبیعی زیبا و همچنین مردم مهمان‌نواز، با ویژگی‌هایی که تجربه گردشگران را بهبود می‌بخشد، شناخته می‌شود. اما شرایط منطقه می‌تواند روی گردشگری ایران مؤثر باشد تا جایی که می‌توان گفت امروز تعداد گردشگر اروپایی در ایران نزدیک به صفر است.

هاشمی افزود: بخش جدی این موضوع رسانه است. تصویر یک کشور در رسانه‌های خارجی نقش بسزایی در تعیین تصمیم گردشگران بین‌المللی دارد و راهکار اصلاح این تصویر نیز تعاملات و سیاست‌های اتخاذشده در کشور است.

رئیس دانشکده علوم گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ با این تأکید که در سیاست‌های کلان خط مشی و تعاملات با سایر کشورها را باید جدی گرفت، گفت: برگزاری کنفرانس‌های بین‌المللی همچون «گردشگری و معنویت با رویکرد سلامت معنوی» نیز می تواند این تعاملات و بسترسازی‌ها را ایجاد کند که اساس آن پایه‌های علمی است.