نگاهی به روابط ایران و بحرین | آیا صلح آمکان پذیر است ؟

روابط ایران و بحرین در طول تاریخ همواره  با فراز و نشیب های بسیاری همراه بوده است . در طول این مدت دو کشور  بارها  روابط میان خود را قطع کردند و سپس دوباره آن را احیا کردند.  درگیری بین ایران شیعه و عربستان سعودی سنی، دو بازیگر منطقه ای، اغلب بر روابط بین سایر کشورهای منطقه به ویژه  بحرین تأثیر می گذارد. اکثر جمعیت بحرین را شیعیان  تشکیل میدهند که به ایران نزدیک هستند اما دولت این کشور را افراد  سنی  مذهب که به بیشتر به عربستان سعودی  وابسته هستند را تشکیل میدهند . بنا براین می توان گفت که اصلی ترین  عامل اختلاف میان دو کشور عقاید سیاسی و مذهبی میان آن ها و همچنین نقش مهم عربستان در این باره است در سال ۲۰۱۶  پس از اعلام  شیخ  باقر النمر روحانی  شیعه در عربستان اعتراضات گسترده ای در بین مردم ایران در اعتراض به این اقدام دولت عربستان شکل گرفت در نتیجه مردم به نمایندگی های دیپلماتیک این کشور حمله کردند و خواهان قطع روابط با دولت سعودی شدند . این اتفاق سرانجام افتاد و روابط ایران و عربستان قطع شد .

بلافاصله  دولت بحرین به حمایت از دولت سعودی تصمیم گرفت روابط خود را با تهران  قطع کند .پس از گذشت ۸ سال دولت بحرین تصمیم جدی خود را  برای احیای روابط با تهران گرفت و پادشاه این کشور حمد بن عیسی آل خلیفه، در دیدار با ولادیمیر  پوتین رئیس جمهوری روسیه رسما این موضوع را عنوان کرد. او گفت دیگر دلیلی برای به تعویق انداختن ازسرگیری روابط دیپلماتیک بین پادشاهی بحرین و ایران وجود ندارد.این تصمیم بحرین پس از آن صورت گرفت که روابط ایران و عربستان سعودی به حالت عادی  بازگشت .با این حال به نظر می آید بازگشت روابط میان ایران و بحرین باز هم  چالش برانگیز باشد همان طور که گفته شد اکثر جمعیت بحرین را مسلمانان شیعه تشکیل می دهند  و از آنجایی که ایران خود را رهبر شیعیان در سراسر جهان می داند، تمایل دارد از خواسته های سیاسی آنها حمایت کند. گروه های حقوق بشر مدت هاست که گفته اند که تبعیض سیستماتیک علیه مسلمانان شیعه در بحرین وجود دارد که از پست های کلیدی دولتی و نیروهای امنیتی کنار گذاشته شده اند.در چند دهه گذشته، جمعیت شیعه بحرین چندین تلاش برای به چالش کشیدن رژیم سنی آل خلیفه  انجام داده اند ، از کودتای نافرجام گرفته تا تظاهرات خیابانی. اعتراضات پس از سال ۲۰۱۱  باعث شد که دولت با شدت بیشتری عمل کند و منجر به استعفای ۱۸ نماینده شیعه و تعطیلی جوامع مهم شیعه شد. این وضعیت شکاف بین دولت آل خلیفه و جامعه شیعه را نشان می دهد. نفوذ ایران در میان شیعیان و نگرانی خلیفه آل به این دلیل، پر کردن شکاف را دشوارتر می کند. منامه مدعی است که تهران به افراد تحت تعقیب پناه می دهد و سپاه پاسداران را به حمایت از گروه هایی مانند گردان های الشتر و گردان های المختار متهم می کند ، موضوعی که ایران همواره آن را  رد کرده است و معتقد است صرفا به مسائل حقوق بشری و به ویژه حقوق  شیعیان اهمیت میدهد . بنا بر این به نظر می آید که ایران همچنان حامی شیعیان این کشور باشد. موضوع دیگر،  وابستگی سیاست خارجی بحرین به عربستان سعودی است که مهمترین عنصر خارجی روابط ایران و بحرین است. منامه تابع سیاست‌های ریاض است و از خط عربستان در قبال رویدادهای منطقه‌ای مانند محاصره قطر در سال ۲۰۱۷ و قطع روابط با ایران در سال ۲۰۱۶  پیروی می‌کند. در واقع، در میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس، هیچ کشوری به اندازه بحرین به عربستان سعودی متکی نیست. عدم استراتژی مستقل در  برابر ایران نیز یکی دیگر از چالش های روابط میان ایران و بحرین است .

رابطه بحرین و رژیم صهیونیستی و امضای توافقنامه ۲۰۲۰ ابراهیم  ، ​​موضوعی حیاتی بین دو طرف است. ایران اسرائیل را مهم ترین تهدید امنیتی خود می داند. منامه همکاری نظامی با تل آویو باعث افزایش ظن ایران مبنی بر تبدیل شدن بحرین به مرکز جاسوسی در مرزهای دریایی جنوبی این کشور شده است و در صورت تشدید موضوع ممکن است به واکنش نظامی ایران منجر شود.  بحرین علاقه مند به  همکاری  با سرویس های امنیتی و اطلاعاتی اسرائیل بوده است. اسرائیل همچنین هواپیماهای بدون سرنشین و همچنین سامانه های ضد پهپاد در اختیار بحرین قرار داده است.  ایران پس از انجام حملات  گسترده  به خاک  اسرائیل نشان داد که  نسبت به تهدیدات این رژیم پاسخ کوبنده ای را خواهد داد. چالش دیگر در روابط میان ایران و بحرین حضور ناوگان پنجم ارتش آمریکا است. اگر الگوی نیابتی ایران در بحرین موفق شود، واشنگتن از تجربه مشابه عراق و سوریه که متحدان ایران صدها بار پایگاه های آمریکا را هدف قرار داده اند، بیم خواهد داشت . بنا بر این  این موضوع طبیعی است که آمریکا نگران ایجاد روابط میان ایران و بحرین باشد . با وجود این چالش ها ، اما  مسئولین دو کشور  نسبت به آینده امید وار  هستند. و تلاش می کنند تا روابط میان دو کشور  برقرار شود . از جمله ی این تلاش های  میتوان به سفر  یک هیات ایرانی به سرپرستی علی علیزاده، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به بحرین ، در چارچوب نشست های مجمع پارلمانی آسیا اشاره کرد. همچنین الهام آزاد نماینده مجلس ایران اعلام کرد که با احمد بن سلمان المسلم رئیس مجلس بحرین برای از سرگیری روابط دیپلماتیک و بازگشایی سفارت های دو کشور به زودی به توافق رسیده است.  رئیس مجلس بحرین بر ضرورت از سرگیری پرواز های ایران و بحرین تاکید کرد. پس از شهادت رئیس جمهور و وزیر امورخارجه ی ایران در یک حادثه ی هوایی که  تمامی مردم ایران را متاثر  و ناراحت کرد ،  بحرین  وزیر امور خارجه خود را برای ادای احترام به رئیس جمهور و وزیر امور خارجه فقید ایران به تهران فرستاد. عبداللطیف الزیانی وزیر امور خارجه بحرین  ، برای شرکت در مراسم بزرگداشت ابراهیم رئیسی رئیس جمهور و حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه فقید ایران به تهران سفر کرد.شاید به توان گفت که اصلی ترین عاملی که میتوان به روابط ایران و بحرین امیداور بود ، راهبرد شاخص سیاست خارجی دولت ایران به رهبری ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور فقید ایران است .

او معتقد به  ایجاد پل ارتباطی با کشورهای همسایه بود. با گذشت زمان، این سیاست مورد توجه قرار گرفت و فقط حرف و عمل نبود. ۲۸  سفر به ۲۳ کشور در دوره ۳۴ ماهه ریاست جمهوری رئیسی، گواهی بر تعهد آن دولت به ترمیم نرده ها و ساختن پل است. کشورهایی مانند عربستان سعودی و بحرین به نیت واقعی و رویکرد صادقانه دولت ایران در احیای روابط پی بردند، حتی از اتخاذ مواضع عجولانه خودداری کردند. در نتیجه تنش ها بین ایران و کشورهای همسایه از جمله بحرین کاهش یافته است.روابط مثبت و رو به رشد  ایران و بحرین می تواند به صلح و ثبات در منطقه ی خاورمیانه کمک بسیاری کندک باید منتظر بود و دید که در آینده چه اتفاقی رخ خواهد داد