دلار ۲۰ هزار تومانی در راه است؟

 با توجه به وضعیت نرخ ارز در روزهای گذشته دلایل تب مجدد دلار و آثار این نوسانات بر اقتصاد از جمله مسائل مهمی است که نظر کارشناسان و صاحب-نظران را به خود جلب می‌کند، تحریم و کرونا از جمله عواملی است که بیشتر تحلیلگران به آن تاکید می‌کنند و معتقدند در صورت عدم مدیریت، بازار با تنش‌های جدی مواجه خواهد بود و اثرات مخربی بر اقتصاد وارد خواهد شد.

قیمت دلار در ابتدای سال ۹۷ حدود ۴۷۰۰ تومان بود، اما تابستان همان سال به ۱۹ هزار تومان رسید، این در حالی بود که دلار مدت زیادی در این کانال باقی نماند و مسیر ریزشی را در پیش گرفت و با نوساناتی چشمگیر به زیر ۱۲ هزار تومان در پاییز سال ۹۸ راه پیدا کرد و از آن زمان دوباره روند صعودی را در پیش گرفت. اکنون دلار در کانال ۱۸ هزار تومان به سر می‌برد، این در حالی است که روزهای اخیر نرخ دلار در بازارهای جهانی با افت همراه بود اما با این وجود بازار ارز کشور بی‌توجهه به مولفه‌های تاثیرگذار مسیر افزایشی را در پیش گرفت.

در این میان برخی‌‌ها از سامان گرفتن بازار با شروع هفته جدید می‌گویند و معتقدند که وضعیت بازار موقتی است. این در حالی است که عده‌ای انتظار تکرار افزایش نرخ دلار و نزدیک شدن آن به کانال ۲۰ هزار تومانی و حتی بیشتر را طی روزهای آتی دارند. اما در مقابل برخی از فعالان معتقدند که با توجه به شرایط خاص کشور، به دلیل تحریم‌ها و شیوع ویروس کرونا نرخ فعلی دلار منطقی بوده و قطعا با مدیریت بیشتر می‌توان از ورود آن به کانال بالاتر جلوگیری کرد.

در این راستا علیرضا عباسی، کارشناس بازار ارز با اشاره به وضعیت نرخ دلار در روزهای اخیر و عوامل موثر بر نوسانات اخیر بازار ارز گفت: درحال‌حاضر دو پدیده در ایجاد وضعیت فعلی بازار ارز موثر هستند، یکی جریان تحریم‌ها و دیگری شیوع ویروس کرونا بوده که روند حرکتی بازار را دگرگون کرده است. اگر بخواهیم شرایط بازار ارز را با توجه به تاثیرات کرونا بر آن بررسی کنیم می‌توانیم بگوییم که این ویروس پیامدهای مثبت و منفی برای درآمدهای ارزی داشته است. بسته شدن بسیاری از مرزها برای تبادل کالا طی چهارماه گذشته، توقف حمل بار هوایی و گران شدن هزینه‌های حمل هوایی تا حدود ۳۰۰ درصد برای صادرات کالا، بسته شدن گمرکات و بنادر دریایی برخی از کشورها، توقف جریان خرید و فروش کالا، کاهش خرید و تقاضا کالاهای صادراتی ایران در بازارهای هدف به دلیل کاهش مصرف سرانه جهانی به برخی از کالاهای، کاهش شدید نرخ نفت و فرآورده‌های نفتی و درنهایت توقف کامل ورود توریست و جهانگردهای خارجی به کشور از جمله اثرات منفی است که کرونا برای بازار به همراه داشت.

عباسی با اشاره به اثرات مثبت شیوع کرونا بر درآمدهای ارزی، ادامه داد: متاسفانه بحث تحریم‌ها موانع بسیاری را برای اقتصاد کشور ایجاد کرده بود و اکنون کرونا هم مضاعف شده و اثر دوجانبه‌ای را بر درآمدهای ارزی کشور گذاشت. اما ما باید توجه داشته باشیم که شیوع این ویروس در سمت تقاضا اثرات مثبتی را برای درآمدهای ارزی به همراه داشت. توقف مسافرت‌های خارجی و کاهش تقاضای ارز مسافرتی، توقف و کاهش واردات بسیاری از کالاهای مصرفی، توقف اخذ ویزای اقامت و سرمایه‌گذاری و کاهش تقاضا برای خروج ارز به قصد سرمایه‌گذاری و مهاجرت اثرات مثبتی بود که کرونا برای درآمده‌های ارزی به همراه داشت. به عبارتی دیگر شیوع این ویروس طرف تقاضا را تضعیف کرد و این در حالی است که از سوی دیگر طرف عرضه هم در جریان تجارت خارجی و تامین منابع ارزی تضعیف شد.

نرخ ارز در سطح فعلی قابل قبول است

وی از متعادل بودن نرخ ارز در شرایط سخت تحریم و روزهای کرونایی گفت: با نپذیرفتن FATF و نزدیک شدن به لیست سیاه و بیشتر شدن تحریم‌های امریکا، بانک مرکزی به شدت زیر فشار قرار داد. ما باید بدانیم با توجه به شرایط تحریمی و اثرات شیوع ویروس کرونا در اقتصاد نرخ ارز، نرخ مدیریت‌شده قابل قبولی است. به عبارتی دیگر با آسیب‌هایی که درآمدهای ارزی کشور دیده است اگر بازار به حال خود رها می‌شد قطعا ما شاهد نرخ ارز در کانال‌های بسیار بالاتری بودیم اما نرخ ارز در سطح فعلی قابل قبول، مدیریت‌شده و منطقی به نظر می‌رسد.

نوسانات در بازار ارز چه تاثیری بر اقتصاد می‌گذارد؟

این کارشناس بازار ارز در پاسخ به این پرسش که نوسانات در بازار چه تاثیری بر اقتصاد می‌گذارد، گفت: قطعا هرگونه تغییر در بازارهای اقتصادی می‌تواند تاثیراتی را برای اقتصاد به همراه داشته باشد و بازار ارز نیز از این قاعده مستثنا نیست. اکنون نوساناتی در این بازار وجود دارد که بر روی اقتصاد و به‌طور مشخص تورم اثرگذار خواهد بود، این نوسانات دارای پیامدهای مثبت و منفی بر اقتصاد ایران است.

وی افزود: افزایش صادرات غیرنفتی علی‌رغم تحریم‌ها و مباحث کرونایی از جمله تاثیرات مثبتی است که نوسانات قیمتی برای بازار به همراه داشته است. از سوی دیگر فاصله قیمتی که میان نرخ نهایی محصولات صادراتی ایران و میانگین قیمت‌های جهانی وجود دارد انگیزه صادرات را افزایش می‌دهد و این جریان در میان‌مدت و بلندمدت می‌تواند باعث افزایش درآمدهای ارزی کشور بشود و این یکی دیگر از تاثیرات مثبت ناشی از نوسانات قیمتی است. این در حالی است که گران شدن نرخ دلار بازارهای موازی همانند بازار سرمایه را تشویق به حفظ روند صعودی می‌کند که خود می‌تواند برای اقتصاد مفید باشد. به عبارتی دیگر پیروی نرخ ارز از روند تورمی کشور باعث می‌شود نرخ ارز خود را به‌روزرسانی کند و درنهایت منجر به انفجارهای قیمتی در آینده نشود.

عباسی با اشاره بر تاثیر نوسانات بر مبحث تورم ادامه داد: با وجود اثرات مثبت که به آن اشاره کردم بی‌شک شرایط به وجود آمده دارای پیامدهای منفی بسیاری برای اقتصاد خواهد بود. از گذشته تا کنون ارز یک شاخص مهم برای قیمت‌گذاری در بازارهای دیگر بوده، بنابراین افزایش نرخ دلار تورم انتظاری در جامعه را تشویق می‌کند که همین تورم انتظاری آسیب‌های جدی را بر پیکره اقتصاد وارد می‌کند.

از سوی دیگر بی‌ثباتی و افزایش نرخ ارز امکان تامین مواد اولیه برای شرکت‌های تولیدی را دشوار می‌کند، درحال‌حاضر برخی از شرکت‌های آسیب‌پذیر تولیدی به ۲ تا ۳ برابر سرمایه در گردش اولیه برای تامین مواد اولیه خود نیاز دارند و به شدت از بابت نقدینگی و روش‌های تامین ارز موردنیاز خود در فشار هستند. این کارشناس بازار ارز اظهار کرد: همانطور که قبلا اشاره کردم افزایش و نابسامانی شاخص ارز می‌تواند برای اقتصاد کشور دارای اثرات مثبت و منفی باشد. درحال‌حاضر با توجه به شرایط کرونایی و تحریم‌ها نرخ ارز مطلوب به نظر می‌رسد، اما اگر نرخ ارز از کانال فعلی کوچ کند و در کانال‌های بالاتری قرار بگیرد باعث افزایش موج جدید تورم و ایجاد تقاضای سوداگرایانه در بازار می‌شود که می‌تواند در میان‌مدت و بلندمدت آثار مخربی را برای اقتصاد ملی به همراه داشته باشد.