فولاد و چند خبر خوب و بد و عجیب

خبر بد هفته

خبر بد هفته گذشته، کاهش ۴۶ درصدی صادرات فولاد شرکت‌های بزرگ فولادی کشور در دوره سه‌ماهه نخست امسال بود که چیلان برای نخستین بار این خبر را منتشر کرد.

حجم صادرات فولادسازان بزرگ کشور در دوره سه‌ماهه نخست سال ۹۹، با کاهش شدید ۴۶ درصدی نسبت به دوره مشابه سال قبل، به ۹۰۱ هزار و ۱۲۶ تن رسید. در دوره سه‌ماهه نخست سال گذشته، حجم صادرات فولاد کشور، بیش از یک میلیون و ۶۶۰ هزار تن بود.

آخرین آمار منتشر شده از صادرات تولیدکنندگان بزرگ فولاد کشور حاکی از این است که صادرات شمش فولادی با کاهش ۳۲ درصدی نسبت به سه ماهه نخست سال ۹۸، به ۶۰۵ هزار و ۷۵۷ تن رسیده است. صادرات اسلب شرکت‌های بزرگ فولادی نیز در سه ماهه نخست امسال، ۲۰۴ هزار و ۴۸۷ تن بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل، کاهش شدید و نگران‌کننده ۶۱ درصدی را نشان می‌دهد. در مجموع در سه ماهه نخست امسال، صادرات فولاد میانی فولادسازان بزرگ کشور، نسبت به دوره مشابه سال قبل، ۴۳ درصد کاهش یافته و به ۸۱۰ هزار و ۲۴۴ تن رسیده است.

صادرات محصولات فولادی شرکت‌های بزرگ فولادی کشور که در سه ماهه نخست سال گذشته، بیش از ۲۴۹ هزار تن بوده، در سه ماهه نخست امسال با کاهش ۶۴ درصدی به ۹۰ هزار و ۸۸۲ تن رسیده است.

گفتنی است انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در اوایل اردیبهشت ماه در نامه‌ای به وزارت صمت، نسبت به کاهش صادرات فولاد و کاهش درآمدهای ارزی صنعت فولاد اعلام خطر کرده بود. آمارهای منتشرشده در هفته گذشته ، صحت برآوردهای پیشین انجمن فولاد را نشان می‌دهد.

خبر خوب هفته

خبر خوب هفته گذشته، افزایش قیمت فولاد صادراتی ایران و رسیدن سقف قیمت بلیت و اسلب صادراتی به ۳۸۰ دلار به ازای هر تن بود. این خبر، ارتباط تنگاتنگی با خبر بد هفته دارد: در صورتی که روند نزولی صادرات فولاد کشور معکوس شود، و شاهد افزایش صادرات فولاد باشیم، صنعت فولاد و اقتصاد کشور می‌تواند از مواهب افزایش قیمت‌ها در بازارهای صادراتی برخوردار شود.

در هفته گذشته، قیمت بیلت صادراتی ایران، ۱.۱ درصد افزایش یافت و در بازه ۳۷۰ دلار تا ۳۸۰ دلار به ازای هر تن معامله شد. این بالاترین قیمت شمش فولادی صادراتی ایران از هفته آخر اسفند ۹۸ تاکنون است. میانگین هفتگی قیمت اسلب صادراتی ایران نیز با رشد ۱.۳ درصدی به ۳۷۷.۵ دلار به ازای هر تن رسید که بالاترین قیمت در سال ۹۹ است.

قیمت‌های منتشرشده توسط متال بولتن نشان می‌دهد که قیمت اسلب صادراتی ایران در هفته گذشته، در محدوده ۳۷۵ تا ۳۸۰ دلار به ازای هر تن بوده است. این نخستین بار است که در امسال، بیلت و اسلب صادراتی ایران در قیمت ۳۸۰ دلار به ازای هر تن معامله می‌شوند.

افزایش قیمت فولاد صادراتی ایران، در حالی که در هفته‌های اخیر نرخ ارز با جهش مواجه شده، خبر خوبی برای اقتصاد ایران محسوب می‌شود. در صورتی که صادرات فولاد تسهیل شود و مقررات محدودکننده صادرات کنار گذاشته شود، فولادسازان ایرانی می‌توانند از فرصتی که به واسطه احیای قیمت بیلت و اسب ایجاد شده استفاده کنند و درآمدهای ارزی خود را افزایش دهند. درآمدهای ارزی ناشی از صادرات فولاد می‌تواند در هفته‌ها و ماه‌های پیش رو به مهار نرخ ارز کمک کند. لازمه این امر آن است که سیاست‌های صادرات‌گرا در قبل صنعت فولاد اتخاذ شود و برای افزایش صادرات فولاد، مشوق‌های صادراتی درنظر گرفته شود.

بهترین نماد فولادی هفته

بهترین نماد فولادی بازار سهام در هفته گذشته را باید #فخاس دانست. سهام شرکت مجتمع فولاد خراسان در بازار بورس، پس از بازگشت از مجمع عمومی سالیانه، دائماً در حال صعود بوده و حتی در روزهای پرعرضه، یعنی روزهایی که بسیاری از نمادها در صفوف فروش قفل بوده‌اند نیز در سقف قیمتی روزانه معامله شده است.

تنها در روزهای کاری حدفاصل ۲۱ تیر تا ۲۵ تیر، نماد #فخاس شاهد رشد ۱۷ درصدی بوده است و در برخی روزها حتی کمتر از حجم مبنا معامله شده است.

عرضه‌های فولادی بورس کالا در هفته‌ای که گذشت

در هفته‌ای که گذشت ۱۹۲ هزار و ۸۳۵ تن شمش و محصول فولادی در بورس کالا مورد معامله قرار گرفت.

ارزش کل معاملات شمش و محصولات فولادی در بورس کالا در هفته گذشته رقم قابل توجه ۱۶۶۴ میلیارد تومان بود.

ذوب آهن اصفهان در هفته گذشته از محل فروش انواع محصولات در بورس کالا، درآمد ۳۳۹.۷ میلیارد تومانی به‌دست آورد. از میان تمام شرکت‌های فولادی، بیشترین ارزش فروش محصولات در بورس کالا در هفته گذشته متعلق به ذوب آهن اصفهان بود و ریل آهن تولیدی این شرکت در هفته گذشته برای نخستین بار در بورس کالا مورد معامله قرار گرفت.

سخنان عجیب هفته

سخنان عجیب هفته بی‌شک متعلق به داریوش اسماعیلی، معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت، و محمدرضا پورابراهیمی، نماینده کرمان و رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس بود: اسماعیلی گفت اختیار تنظیم بازار فولاد را به ما بدهید تا ظرف یک ماه قیمت‌ها را معقول کنیم و پورابراهیمی نیز گفت تنها از محل فروش سنگ آهن تولیدی در استان کرمان، سالانه ۴ هزار میلیارد تومان رانت به شرکت‌های فولادی داده می‌شود.

در مورد سخنان داریوش اسماعیلی، معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت، باید گفت که بازار فولاد، به شوالیه احتیاج ندارد. در ایران، تولید فولاد تقریباً دو برابر مصرف آن است و اگر در معاملات فولاد در بورس کالا، سازوکار عرضه و تقاضا حاکم باشد، قیمت‌ها در بازار فولاد به تعادل می‌رسند. مشکل بازار فولاد، زیر سوال رفتن سازوکار عرضه و تقاضا، در یک کلام قیمت‌گذاری دستوری، و همچنین فشارها و مجادله‌هایی در رابطه با افزایش قیمت محصولات سنگ آهن (کنسانتره، گندله و آهن اسفنجی) است که به التهاب در بازار فولاد، دامن زده است.

نادر سلیمانی، عضو هیات مدیره انجمن فولاد در گفت‌وگویی، در مورد سخنان اسماعیلی در هفته گذشته، اظهارکرد: «از اسفند ماه سال ۹۸ که بحث ابطال معاملات محصولاتی مانند شمش در بورس کالا توسط معاونت معدنی وزارت صمت انجام شد، خود به خود یک شوک به بازار وارد آمد و همین مسئله زمینه‌ساز افزایش قیمت در بازار شد… در افزایش قیمت زنجیره فولاد دو عامل بسیار تاثیرگذار بود.نخستین عامل ابطال معاملات در بورس توسط وزارت صمت و دومین عامل تاثیرگذار هم بحث تغییر ضرایب قیمت‌گذاری زنجیره فولاد بود».

محمدرضا پورابراهیمی، نماینده کرمان و رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس نیز در سخنانی عجیب گفته بود: «رانت ۴ هزار میلیاردی سنگ آهنی‌های کرمان به فولادی‌ها از نظر ما قابل قبول نیست». به گفته پورابراهیمی، این میزان، رانتی است که بابت مابه‌التفاوت قیمت واقعی با قیمت دستوری سنگ آهن به شرکت‌های فولادی داده می‌شود.

فارغ از این که مشخص نیست مبنای کارشناسی این سخنان محمدرضا پورابراهیمی چیست، تصور کنید نمایندگان تمام استان‌ها از این موضع به منافع ملی نگاه کنند! تصور کنید نمایندگان خوزستان، همین حرف را در مورد نفت تولیدی در این استان بزنند یا نمایندگان استان بوشهر، شبیه این سخنان را در مورد گاز تولیدی در عسلویه بزنند! آیا بیم این نمی‌رود که با تداوم این سخنان، شاهد دعوا و نزاع بین استان‌های کشور باشیم؟! آیا منافع ملی در این اظهارات لحاظ شده است؟ واحدهای جغرافیایی سازنده نظام سیاسی کشور، ایالت‌ها نیستند و نظام سیاسی کشور، فدرالی نیست. این اصل ساده بدیهی، نخستین چیزی است که در اظهارات مقامات سیاسی باید ملاک قرار گیرد و این سخنان از زبان رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، بسیار بسیار عجیب است.

درست است که در تمام زنجیره فولاد باید سود به‌صورت عادلانه تقسیم شود و منافع شرکت‌های معدنی به نحوی تامین شود که آنها برای اکتشاف سنگ آهن و کشف ذخایر جدید انگیزه داشته باشند، اما این واقعیت، نمی‌تواند به مستمسکی تبدیل شود که سخنان و درخواست‌های غیرکارشناسانه در قبال زنجیره فولاد زده شود و با اتکا به همین سخنان و درخواست‌ها، کار به بخشی‌نگری و نادیده گرفتن منافع ملی هم بکشد. نهایت این بازی، چیزی جز خُسران در ابعاد ملی و عدم توازن در ابعاد صنعتی و خصوصاً زنجیره فولاد نیست.

دکتر بهمن آرمان، اقتصاددان، در هفته گذشته در گفت‌وگویی در مورد این سخنان محمدرضا پورابراهیمی اظهارکرد: «وی به عنوان رئیس کمسیون مجلس، بدون هیچ گونه دلیل منطقی و ارائه سند، به یکباره اعلام کرد ارزان فروشی سنگ آهن به کارخانه‌های فولادی که عمدتا در استان اصفهان و خوزستان قرار گرفته، ‌باعث شده است که یک رانت ۴۰ هزار میلیارد ریالی نصیب کارخانه‌های فولادسازی شود. این گونه اظهارنظرها جای بحث و بررسی فراوانی دارد‌ و هیچ کسی نیست که از ایشان بپرسد مبنای این ۴۰ هزار میلیارد ریال چیست؟ پیش از این نیز، عناصر ضدتوسعه‌ای که قدرت زیادی داشته و در مراکز تصمیم‌گیری حضور گسترده‌ای دارند و همچنین با توسعه صنعت فولاد به شدت مخالف هستند، موضوعاتی همچون رانت فولادسازان برای استفاده از انرژی را مطرح می‌کنند، درحالی که واقعیت این است که اعطای یارانه به بخش صنعت در ادبیات اقتصادی، رانت محسوب نمی‌شود».