سیاست مشخصی برای امنیت غذایی نداریم

یکی از مولفه‌های اقتدار یک نظام، امنیت غذایی است و برخی معتقدند حتی رفاه بدون امنیت غذایی کاربردی ندارد و نمی‌تواند سلامت انسان را به‌دنبال داشته باشد. امنیت غذایی یکی از پایه‌های اصلی امنیت ملی است و امنیت در سایر حوزه‌ها و ابعاد وابستگی زیادی به امنیت غذایی دارد. تغییرات کنونی در عرصه بازار و نیاز مصرف‌کنندگان، امنیت غذایی را به موضوع مهمی تبدیل کرده که به‌طور چشمگیری در کانون توجه دولت‌ها قرار گرفته است. یکی از موارد مهم در دستیابی به امنیت غذایی پایدار اصلاح سبک زندگی از منظر تغذیه و الگوی مصرف است.

متاسفانه در ایران اصلا برنامه‌ریزی درستی برای دستیابی به امنیت غذایی وجود ندارد، زیرا با روی کار آمدن هر دولتی سیاست‌های مربوط به امنیت غذایی تغییر می‌کند، این در حالی است که هیچ آمار دقیقی از سرانه مصرف و مواد غذایی موردنیاز باتوجه به رده‌های سنی مختلف نداریم. در کشورهای پیشرفته کالری موردنیاز برای رده‌های سنی مختلف ارزیابی و باتوجه به آن، حداقل در یک دوره پنج‌ساله برای واردات و تولید داخل برنامه‌ریزی می‌شود.

در حال ‌حاضر تنها واردکنندگان هستند که نبض بازار را در اختیار دارند و هیچ سیاستی برای دستیابی به امنیت غذایی وجود ندارد. دلیل اصلی این موضوع نبود آمار و اطلاعات درست است.

عده‌ای معتقدند باید به هر قیمتی خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی را محقق کرد تا امنیت غذایی کشور در تحریم و سایر بحران‌های بین‌المللی دچار خدشه نشود، اما نباید در این حوزه نگاه صفر و صد داشته باشیم. قطعا خودکفایی به قیمت از بین بردن منابع آب و خاک منطقی نیست، زیرا هیچ راه‌حلی فوری برای جبران این آسیب وجود ندارد و زمان زیادی برای جبران افت آب‌های زیرزمینی و تشکیل خاک لازم است. یک مزیت نسبی داریم و یک خودکشی آنی. اقدامی که در حال ‌حاضر ما انجام می‌دهیم این است که مزیت نسبی خود را با یک خودکشی آنی (از بین بردن منابع آب) تامین می‌کنیم. منابع آب در کشور ما تجدیدپذیر نیست؛ در نتیجه تنها راه نجات، واردات محصولات پرآب‌بر و تولید محصولات کم‌آب‌بر در کشور است و اگر هر سیاست دیگری غیر از این در کشور اجرا شود، نسل‌های آینده مجبور به مهاجرت می‌شوند، زیرا حدود ۱۰ سال دیگر همین مقدار آب را نیز نخواهیم داشت.

بخش کشاورزی از انباشت نیروی انسانی رنج می‌برد. روی ۱۰ هکتار زمین حدود ۵۰ نفر کار می‌کنند. آیا این مزیت است؟ مدت‌هاست که دیگر کشاورزی اقتصادی نداریم و کشاورزی معیشتی منسوخ‌ در همه جای دنیا، جایگزین آن شده است. همچنین وجود افراد بی‌تخصص در مناصب بخش کشاورزی در شکل‌گیری شرایط و آثار منفی بسیار تاثیرگذار است.

یکی از راهکارهای اصلی برای رسیدن به امنیت غذایی، آموزش مصرف درست به مردم است. علاوه بر این باید از ضایعات مواد غذایی از مزرعه تا سفره جلوگیری کنیم که لازمه آن آموزش، بسته‌بندی و شیوه درست مصرف مانند الگوهای پخت‌وپز است. این مسئله که دورریز مواد غذایی کار خوبی نیست و به کشور لطمه می‌زند باید از کودکی به بچه‌ها آموزش داده شود. در این زمینه باید به کامیون‌های حمل تره‌بار و دورریزهای آنها توجه کرد. صنایع بسته‌بندی باید تقویت شوند و به‌علت افزایش ضایعات دیگر محصول «فله» وجود نداشته باشد. مردم کشور امریکا بیشترین دورریز مواد غذایی را دارند، زیرا در زمینه مصرف درست آموزش ندیدند و در مقابل کشور هند با جمعیتی بسیار زیاد کمترین دورریز مواد غذایی را دارد که دلیل این موضوع، آموزش درست از زمان کودکی است. لازمه اجرای موارد یادشده بررسی و برنامه‌ریزی تخصصی توسط مسئولان مربوطه است.در گفت‌وگو با کارشناس ارشد تجارت مطرح شد