وضعیت بحرانی قیمت ها در بازار تخم مرغ

تخم مرغ در پی افزایش قیمت دیگر محصولات پروتئینی مانند گوشت، مرغ و لبنیات افزایش قیمت یافته و از آنجایی که این محصول به غذای فقرا معروف است مردم به ویژه طبقه متوسط جامعه انتظار کاهش قیمت آن را دارند. در واقع تولید تخم مرغ در کشور بیش از نیاز است و حتی صادر می شود بنابراین افزایش بیش از اندازه قیمت پذیرفتنی نیست.

تولید ۵ میلیون تن تخم مرغ در ایران

سخنگوی وزارت جهاد کشاورزی در نخستین نشست خبری خود پس از ۵ ماه انتصاب در این سمت هفته گذشته اعلام کرد: تولید تخم مرغ در کشور بیش از یک میلیون تن است و پیش بینی می شود امسال نیز افزایش یابد.

این میزان تولید بیش از نیاز مصرف کشور است و ایران به کشورهای همسایه از جمله عراق و افغانستان هم صادرات تخم مرغ دارد و این سوال است که چرا مسئولان در شرایط فراوانی عرضه و مازاد تولید قادر به کنترل قیمت بازار نیستند.

گزارش میدانی از منطقه ۱۹ تهران حاکی است که قیمت این محصول به شانه ای ۴۰ هزار تومان و دانه ای ۲ هزار تومان رسیده است. قیمت ها همچنان در اوج است و فروشندگان همچنان سیگنالی از کاهش قیمت در روزهای آتی هم نمی دهند.

اگرچه قیمت ها قصد عقب نشینی از افزایش های اخیر خود ندارد اما مسئولان همچنان به تکرار قول های خود مبنی بر کاهش قیمت ادامه می دهند.

هدایت الله اصغری مدیرعامل اتحادیه مرغداران در این باره اظهار داشت: در حال حاضر به مقدار مورد نیاز نیاز بازار تهران و شهرستان‌ها از طریق مجاری توزیع میادین میوه و تره بار و فروشگاه‌های زنجیره ای، تخم مرغ فله با قیمت شانه‌ای ۳۳ تا ۳۴ هزار تومان و بسته بندی شده با قیمت ۳۶ هزار تومان عرضه می‌شود.

این مسئول توضیح نداده است که میزان مورد نیاز بازار تهران و شهرستان ها چقدر است و در حال حاضر به چه میزان توزیع می شود.

مدیرعامل اتحادیه مرغداران گفت: در حال حاضر در تمام استان‌ها بر اساس اعلام نیاز تخم مرغ با قیمت مصوب در حال عرضه است و سعی می‌شود برای به تعادل رسیدن بازار از سه هزار تن نیاز روزانه کشور ۷۰ تا ۸۰ درصد با قیمت مصوب از طریق شبکه توزیع تعریف شده به دست مصرف کنندگان برسد.

 تخم مرغ به نرخ دولتی در بازار نیست

اصرار مسئولان به فروکش قیمت در بازار با توزیع تخم مرغ دولتی در حالی است که مردم هنوز دسترسی به این تخم مرغ های ارزان ندارند.

یک خانم میانسال که در فروشگاه منطقه ۱۹ تهران سبد خرید خود را حمل می کند گفت: قیمت تخم مرغ شانه ای ۴۲ هزار تو مان است و هنوز قیمت هایی که دولت در رسانه ها اعلام می کند را ندیده است.

وی گفت: این قیمت ها را مردم باید ببینند و بتوانند خریداری کنند اینکه مسئولان هر روز در رسانه ها حرف می زنند که واقعیت ندارد گره از مردم باز نمی کند.

یک خانم دیگر هم که تخم مرغ دانه‌ای خریداری کرده گفت: تخم‌مرغ را دانه‌ای ۲۰۰۰ تومان خریدم در حالی که چند روز پیش ۱۵۰۰ تومان بود و به جای اینکه ارزان بشود گرانتر هم شده است.

وی گفت: علاوه بر گرانی که مردم را آزار میدهد بی نظارتی بر مغازه داران متخلف بیشتری مردم را می رنجاند هر مغازه ای یک قیمت برای خودش دارد.

این خانم گفت: سه روز پیش تخم مرغ را از همین مغازه ۱۵۰۰ تومان خریداری کردم و امروز ۲۰۰۰ تومان داده است بلاخره ما چاره ای نداریم اما این سیستم های عریض و طویل نظارتی که برای این کار حقوق از بیت المال می گیرند باید به این مسائل رسیدگی کنند.

 مقصر گرانی تخم مرغ کیست؟

این سوال بزرگی است که چرا تخم مرغ باید گران شود؟ این محصول وارداتی نیست، تولید مازاد دارد و حتی مازاد آن صادر هم می شود و خیلی هم ارتباطی با مسئله نوسان ارز و غیره ندارد. مسئولان در این باره اینگونه پاسخ می دهند:

مدیرعامل اتحادیه مرغداران معتقد است افزود: «افزایش قیمت ناشی از فعالیت واسطه‌ها در این عرصه است.»

آیا می توان صفر تا صد گرانی تخم مرغ را به و اسطه ها نسبت داد؟ آیا کم کاری و سوء مدیریت یا دیگر عوامل هم در افزایش قیمت دخیل نبودند؟ درست است که واسطه ها یا همان دلالان در سالهای اخیر ضربه سختی به پیکره تولید و نیز مصرف کنندگان زده و بازار را هر لحظه آشفته کرده اند اما مسئولان طوری از دلالان حرف می زنند که آنها قدرت مطلق هستند و هیچ مدیریتی در برابر آنها کارساز نیست. آیا مسئولان برنامه ای برای حذف این واسطه ها داشته اند؟ همان کاری که کشورهای دیگر انجام می دهند. آیا اصلا ریشه شکل گیری این دلالی و واسطه ها را بررسی کر ده اند؟

راهی برای حذف واسطه ها نیست؟

امروز در تمام دنیا با ساده ترین روش ها از جمله استفاده از فن اوری های کامپیوتری نظیر اپلیکیشن هقا این واسطه ها را حذف یا کم کرده اند اما هنوز معضل کشاورزی و دام کشور ما دلالی است.

استفاده از اپلیکیشن ها در حقیقت عرضه مستقیم در فضای مجازی است بدون اینکه دلالان بتوانند دخالتی بکنند. فن آوریها در بسیاری از موارد گره گشای مشکلات مردم بوده و در این زمینه هم کشورها دیگر پیشتازند.

قیمت های فرمایشی از یک سو و نداشتن مدیریت لازم برای اعمال قیمت های مصوب عامل چند نرخی بازار و ورود دلالان از این رخنه بر بازار است اما کشورها با ایجاد رقابت و افزایش تولید فروشندگان را مجبور می کنند که قیمت را اتوماتیک کاهش دهند و در حقیقت دلالی هم حذف می شود.

سیاست نامناسب صادرات و واردات عامل گرانی تخم مرغ

مشکل دیگر نداشتن مدیریت و سیاست های صادرات و واردات است، مثلا تخم مرغ تا زمانی که قیمت گران شده بود صادرات داشت در حالی که الان کشورها به ویژه در شرایط کرونا تامین نیاز داخل را در اولویت قرار داده اند و صادرات خود را متوقف یا محدود کرده اند، ضمن اینکه تاثیر تصمیمات توقف صادرات بر بازار حداقل چندین ماه طول می کشد. بنابراین لازم بود که مسئولان قبل از اینکه قیمت داخل به حد انفجار برسد صادرات را متوقف می کردند.

مسئولان به جای پرداختن به عوامل اصلی افزایش قیمت به دو عامل دم دستی که واسطه و گرانی نهاده است می پردازند. البته کسی منکر تاثیر گرانی نهاده بر افزایش قیمت نیست بلکه مسئله این است که نهاده تاثیر خود را طی دو سال گذشته بر بازار محصولات پروتئینی گذاشته است ولی از چند ماه پیش وضعیت عرضه خوراک دام و طیور بهتر شده و قیمت نهاده هم تا حدودی فروکش کرده است بنابراین دلیل گرانی تخم مرغ را در جای دیگری باید جستجو کرد.

ستاد تنظیم بازار در مهر ماه تصویب کرد: تخم مرغ ۳۰ عددی بسته بندی شناسنامه دار دارای زنجیره سرد حداکثر ۳۱ هزار تومان، تخم مرغ ۲۰ عددی ۲۲ هزار تومان، تخم مرغ ۱۵ عددی ۱۸ هزار تومان، تخم مرغ ۹ عددی ۱۱ هزار تومان و تخم مرغ ۶ عددی ۷ هزار تومان عرضه شود اما واقعیت های بازار کاملا متفاوت است.

مسئولان باید به جای مصوبات مختلف که معمولا اجرایی هم نمی شود ابتدا مدیریت کنند که بازار خودتنظیم متعادل شود و یا اگر مصوبه ای هم دارند به آن نظارت کنند تا درست اجرایی شود در غیر اینصورت بیت المال مردم که برای حقوق آنها صرف می شود را حیف ومیل کرده اند و باید در پیشگاه خداوند و مردم باید پاسخگو باشند.