|

گرانی بنزین جلوی افزایش مصرف را نمی گیرد | راه حل چیست؟

خودروسازان به تنهایی تمامی منافع را به دست می‌آورند و مردم و دولت باید خسارت‌های ناشی از این وضعیت را پرداخت کنند. با وجود اینکه قیمت بنزین در ایران به مراتب کمتر از بسیاری از کشورهاست، ایرانیان هزینه‌های بیشتری برای جابجایی می‌پردازند.

اقتصاد گرانی بنزین جلوی افزایش مصرف را نمی گیرد | راه حل چیست؟

بنزین از آب ارزان‌تر است. این جمله به خودی خود درست است، اما سیاست‌گذاران را به نتیجه‌گیری نادرستی می‌رساند که ارزانی دلیل مصرف بالای بنزین است و برای کاهش مصرف و جلوگیری از قاچاق، باید قیمت آن افزایش یابد. طبق اصول اقتصادی، افزایش قیمت هر کالایی در کوتاه‌مدت به کاهش مصرف آن منجر می‌شود، اما در بلندمدت اگر مصرف‌کنندگان نتوانند کالای جایگزینی پیدا کنند، دوباره مصرف بنزین افزایش خواهد یافت. این چرخه تکراری در مورد بنزین در ایران وجود دارد. در این روند، دولت‌ها به طور موقت راه‌حل‌هایی برای کاهش مصرف پیدا می‌کنند، اما این راه‌حل‌ها در میان‌مدت و بلندمدت باعث افزایش نارضایتی مردم می‌شود و پس از مدتی دوباره مصرف به اوج خود می‌رسد.

وظیفه اقتصاددانان نگاه دقیق تر به موضوع است و الا مقایسه قیمت در بین کشورها را هر کسی میتواند انجام دهد. امان از وقتی که همین مقایسه قیمت ها مبنای سیاست گذاری هم شود. البته که اقتصاددانان نزدیک به دولت ها برای علمی نشان دادن همین مقایسه ساده، از ادبیات پیچیده استفاده میکنند ولی نتیجه به همان نپختگی قبل است.

بنزین کالای واسطه است. محصول نهایی جابجایی است. باید ببینیم جابجایی شخصی در ایران ارزانتر از الگوی بین المللی است یا نه. در این حالت است که میتوان مقایسه درست و در نتیجه سیاست گذاری درست تری ارائه کرد. بنزین مانند آب نیست. آب کالایی است که مستقیما مورد نیاز انسان است اما بنزین کالای مکمل خودروها است که در نهایت در خدمتی به نام جابجایی (حمل و نقل) خود را نشان میدهد. به عبارت دیگر ما آب را می نوشیم اما بنزین باید سوخته شود تا ما از محلی به محل دیگر جابجا شویم. مقایسه درست تر این است که نرخ جابجایی داخل ایران و خارج را مقایسه کنیم.

 محاسبه هزینه جابجایی شخصی:

در یک مدل با فرض ثابت بودن سایر شرایط برای محاسبه هزینه جابجایی شخصی باید مولفه های زیر را مدنظر داشت:

قیمت خودرو: برای این کار قیمت خودروهای صفر را مدنظر قرار دهید. برای مقایسه ساده تر فرض کنید عمر مفید خودرو همان یکسال اول است.

هزینه های جاری خودرو که شامل تعمیر و نگهداری، بیمه، مالیات و عوارض پرداختنی است.

هزینه سوخت خودرو

برای اینکه هزینه جابجایی شخصی بین کشورها قابل مقایسه باشد، هزینه جابجایی شخصی به ازای هر کیلومتر را محاسبه میکنیم.

جابجایی شخصی به ازای هر کیلومتر در ایران:

اکنون به محاسبه هزینه جابجایی شخصی در ایران به ازای هر کیلومتر می پردازیم. بر اساس گارانتی های خودرو، هر خودرو تا ۶۰ هزار کیلومتر یا ۳ سال تحت پوشش گارانتی است. به عبارت دیگر پیمایش سالانه ۲۰ هزار کیلومتر به عنوان یک معیار استاندارد برای مصرف خودرو میتواند مد نظر باشد. گزارش ها و اظهارات کارشناسی میانگین مصرف سوخت خودروهای داخلی را ۱۰ لیتر به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر در نظر میگیرند.

اکنون محاسبه را آغاز میکنیم:

 

پیمایش در سال

هزینه تمام شده هر کیلومتر

قیمت خودرو

به ازای هر100 میلیون تومان

20 هزار کیلومتر

5000 تومان

هزینه نگهداری

10 میلیون تومان

1000 تومان

برای محاسبه هزینه سوخت، میانگین مصرف سوخت خودرو در هر ۱۰۰ کیلومتر را ۱۰ لیتر درنظر بگیرید. با این توصیف به ازای ۲۰ هزار کیلومتر تردد سالانه، معادل ۲۰۰۰ لیتر بنزین مصرف میشود. بر اساس نظام سهمیه بندی، ۷۲۰ لیتر به قیمت ۱۵۰۰ تومانی و ۱۲۸۰ لیتر به قیمت ۳۰۰۰ تومانی محاسبه خواهد شد. بنابراین هزینه بنزین هر خودرو در سال معادل 4920000 تومان و به ازای هر کیلومتر ۱۲۵۰تومان خواهد بود.

جمع بندی هزینه هر کیلومتر جابجایی شخصی در ایران:

به ازای هر ۱۰۰ میلیون تومان قیمت خودرو: ۵۰۰۰ تومان در هر کیلومتر

پرداخت های سالانه: ۱۰۰۰ تومان در هر کیلومتر

هزینه سوخت: ۱۲۵۰ تومان در هر کیلومتر

اکنون متوسط قیمت خودروهای شخصی در ایران را ۸۰۰ میلیون تومان در نظر بگیرید. با این محاسبات هزینه هر کیلومتر جابجایی شخصی در ایران معادل ۴۲۲۵۰ تومان خواهد بود که با فرض دلار ۵۰ هزار تومانی معادل 85 سنت در هر کیلومتر است.

جابجایی شخصی به ازای هر کیلومتر در الگوی مطلوب خارجی:

اکنون به محاسبه هزینه جابجایی شخصی در  الگوی خارج از ایران به ازای هر کیلومتر می پردازیم.

 

 

پیمایش در سال

هزینه تمام شده هر کیلومتر

قیمت خودرو

15 هزار دلار

20 هزار کیلومتر

75 سنت

هزینه نگهداری

1هزار دلار

5 سنت

متوسط قیمت بنزین در فوب خلیج فارس ۴۵ سنت. میانگین مصرف سوخت خودروهای خارجی را ۶ لیتر به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر در نظر میگیریم. بر اساس همان پیمایش ۲۰ هزار کیلومتر در سال، میزان مصرف بنزین این خودرو در سال ۱۲۰۰ لیتر و جمع کل هزینه های آن ۵۴۰ دلار خواهد شد. هزینه بنزین در جابجایی شخصی در خارج ایران معادل 2.7 سنت در هر کیلومتر است.

جمع کل هزینه جابجایی شخصی در خارج از ایران:

هزینه های بجز سوخت ۸۰ سنت در هر کیلومتر و هزینه سوخت 3 سنت در هر کیلومتر و جمع کل به ازای هر کیلومتر ۸۲.۷ سنت که برای تسهیل در محاسبه ۸۳ سنت خواهد بود.

جابجایی شخصی در ایران گرانتر از الگوهای جهانی:

همانطور که در محاسبات فوق می بینید هزینه جابجایی شخصی در ایران برای یک خودرو میانی با قیمت ۸۰۰ میلیون تومان، برابر با 85 سنت در هر کیلومتر است. همین شاخص برای یک خودرو میانی در الگوی خارج از ایران برابر با ۸۳ سنت در هر کیلومتر است. این یعنی علیرغم ارزان بودن چندین برابر بنزین در ایران اما ایرانیان نسبت به بسیاری از مردم جهان هزینه جابجایی بیشتری میپردازند.

این هزینه بیشتر کجاست؟ پاسخ به روشنی در قیمت گذاری خودرو است. در شرایطی که قیمت خودروها در ایران هیچ تناسبی با بازارهای جهانی ندارد هزینه حمل و نقل شخصی در ایران گرانتر از کشورهای دیگر است. علاوه بر این باید توجه داشت که به ازای گرانی هر ۱۰۰ میلیون تومان خودرو در کشور، معادل مصرف 33 هزار لیتر بنزین معادل پیمایش ۳۳۰ هزار کیلومتر معادل 15 سال عمر خودرو یکجا پرداخت شده است.

علاوه بر این باید توجه داشت که اگر قیمت بنزین را به نرخ آزاد معادل ۴۵ سنت معادل ۲۲۵۰۰ تومان در نظر بگیریم به ازای هر ۱۰۰ میلیون تومان گرانی خودرو در کشور، معادل مصرف ۴۴۴۰۰ لیتر بنزین معادل پیمایش ۴۴۴۰۰ کیلومتر معادل ۲ سال عمر خودرو یکجا پرداخت شده است.

نتیجه گیری:

در حالیکه ما ایرانیان هزینه بیشتری بابت جابجایی شخصی میپردازیم گران کردن بنزین فشار مضاعفی بر مردم است. حل این مشکل در بهبود جابجایی عمومی و کاهش قیمت خودروها نسبت به قیمت های جهانی است. اگر چنین راه حل هایی در دسترس دولتمردان ایران نیست، راه حل سوم اخذ جریمه سوخت از خودروسازانی است که پول اضافی را از مردم میگیرند ولی به دولت نمیپردازند. در واقع در شرایط فعلی خودروسازان یک تنه تمام منافع را به جیب میزنند و مردم و دولت خسارت های آنها را پرداخت میکنند. اینجاست که فرمایش گرانبهای امیرالمومنین به مالک اشتر را به دولتمردان یادآوری میکنیم که فرمود در سیاست گذاری رضایت عامه را دنبال کنید نه خواسته های گروه های ذی نفوذ دارای قدرت را.

منبع: تسنیم
کدخبر: 334753
  • محمدی ارسالی در

    حل مشکل آلودگی، خشکسالی و تورم و ناترازی سوخت و انرژی و پایین بودن حقوقها
    متاسفانه شرایط اقتصادی برای مردم دشوار شده و این موضوع امنیت مردم و حاکمیت را تهدید می¬کند.
    از طرفی اگر قیمت بنزین و دیگر حاملهای انرژی بالا رود ، مردم متحمل فشار اقتصادی میشوند، اما از سوی دیگر، اگر قیمت گذاری به همین روش کنونی بماند، آسیب و زیان آن برای مردم و کشور بسیار بیشتر است (به دلایل زیر). راه حل:
    این منابع متعلق به همه مردم است، پیشنهاد میکنم برای اینکه مردم در صرفه جویی منابع مشارکت بیشتری کنند: 1- دولت صرفه جویی را از بودجه خود و نهادهای حاکمیتی شروع کند. 2- بخشی از درآمد صادراتی آنها با مشارکت بخش خصوصی با قیمت جهانی، مستقیما به مردم برسد و بخشی دیگر بصورت شفاف در بودجه دولتی، صرف رفاه و پیشرفت کشور گردد.
    به همین خاطر با سهمیه بندی (ارائه سهمیه به هر کد ملی ) و اصلاح تدریجی و پلکانی شدن قیمت بنزین و دیگر حاملهای انرژی در بازار بهینه‌سازی و خرید و فروش سهمیه توسط مردم موافقم. اگر درست و حساب شده اجرا شود، این نتایج را در پی دارد: 1- حل مشکل مصرف بالا و غیر بهینه و ناترازی سوخت 2- کاهش کسری بودجه دولت که منشا اصلی تورم است 3- به کاهش ترافیک خیابانها و آلودگی شدید هوا و در نتیجه، بحران عظیم خشکسالی (افزایش بارندگی پس از هر دوره کاهش رفت و آمد و مصرف سوخت ، مثلا سال 98 و 99 و عید نوروز سالهای گذشته استان تهران یکی از نشانه های این موضوع است) و مرگ و میر فراوان ناشی از آن منجر میشود 4-اصلاح قیمت باعث بهینه سازی مصرف انرژی و جایگزینی خودروهای فرسوده و سرمایه گزاری و اشتغال بیشتر و افزایش سطح دستمزدها می گردد 5- به عدالت اجتماعی بیشتر می¬انجامد
    در صورتی که فقط سهمیه دریافت شده از دولت قابل فروش باشد، میتوان از دلالی هم جلوگیری کرد.
    همچنین بازه تغییر قیمت ها روزانه یا هفتگی درصد مشخصی میباشد و می‌تواند به آرامی به تعادل برسند، بنابراین جهش قیمتی نخواهیم داشت و حساسیت چندانی ایجاد نمی کند.
    در زمینه دیگر حاملهای انرژی و کالاها هم سهمیه قابل مبادله به مردم داده شود . اینکار همچنین باعث اصلاح الگوی مصرف میگردد و مردم نتیجه برنامه ریزی و صرفه جویی را بطور مستقیم دریافت کنند.
    باید همه به دولت کمک کنیم شرایط و علت این کار را برای مردم توضیح دهد، و این اصلاحات را با کمک کارشناسان با تجربه و یک برنامه جامع به سرانجام برساند، پیش از آنکه دیرتر شود و از روی انفعال و اجبار بخواهد کاری انجام دهد. اگر در این اصلاحات تاخیر کنیم، در اثر به هدر روی منابع و قاچاق، شرکتها، تامین کنندگان و منابع کشور ورشکسته شده و دچار قحطی خواهیم شد.
    البته در کنار اصلاح و بروز بودن قیمت انرژی و سوخت، بهتر است سیاستهای تکمیلی دیگری مانند کوپن یا کارت مواد غذایی و سهمیه حمل و نقل عمومی و حذف قیمت گذاری دستوری انجام گیرد.
    کیفیت خودروها چقدر تاثیر دارد
    کیفیت خودروهای داخلی در کشور ما پایینتر است و بیشتر افراد آنرا علت اصلی مصرف بالای بنزین میدانند.
    - اما این پرسشها مطرح است که علت ناترازی گاز و برق چیست؟ آن هم مقصر خودروسازان است؟
    - آیا خودروهای خارجی موجود در ایران ( مثلا مزدا ، هیوندا و خودروهای چینی) هم مصرف پایینی دارند؟
    بهترین ماشیهای دنیا هم توی خیابونهای پر ترافیک و حرج و مرج ایران ( با این فرهنگ رانندگی) مصرفشون بالا هست و حدود ۲ برابر میزان اعلامی کارخونه هست
    درسته که ماشیای داخلی بی کیفیت هستن ولی علت اصلی مصرف بالای سوخت و آلودگی شدید هوا و در نتیجه خشکسالی و مرگ و میر ناشی از آلودگی همین ترافیک شدیده و مصرف غیر بهینه سوخت و انرژیه ( بنزین، گاز و برق و...)
    اما مصرف بنزین خودرو پراید و تیبا در ترافیک سنگین حدود 10 لیتر است
    مصرف خودرو هیوندای I20 و رنو کپچر بعنوان خودروهای کم مصرف خارجی در همین شرایط ترافیک شدید خیابانها ( و نه خیابانهای پاریس و کیفیت بنزین آنجا) نیزحدود 10 میباشد، و با افزایش ترافیک (کاهش سرعت خودرو) مصرف افزایش میابد اگر چه خودروهای سمند و پژو بیشتر است. پس علت چیز دیگری است
    علت اصلی مصرف بالا ، ترافیک سنگین خیابانها و علت ترافیک.....
    حتی اگر همه خودروهای مملکت هم برقی بودن باز هم این مشکلات حل نمیشدن، چونکه برخلاف تصور خیلیا برق لازم برای شارژ خودرو خیلی خیلی بالاتر از تصور عامه هست و این میزان برق برای این همه استفاده غیر بهینه از خودرو اونقدر زیاد هست که خیلی بیشتر از الان کمبود برق و همینطور آلودگی ناشی از سوخت نیروگاهها خواهیم داشت.
    همه این مشکلات بخاطر اینه که با سیاست گذاری غلط اقتصادی و انرژی و و قیمت دستوری انرژی ، مردم انگیزه ای برای مصرف بهینه ندارن ، یعنی نفع اقتصادی براشون نداره، برعکس،صاحبان خودرو انگیزه بالا برای مصرف بیشتر دارند
    علت اصلی ترافیک، مصرف بالا و ناترازی انرژی و سوخت و در نتیجه آلودگی هوا و خشکسالی، قیمت دستوری آن است که باعث شده هیچکس انگیزه ای اقتصادی برای صرفه جویی و مصرف بهینه نداشته باشد.
    قیمت دستوری کالا و خدمات و سوخت، نابود کننده اقتصاد کشور و کسب و کار مردم است، بهترین جایگزین برای آن، آزادسازی قیمت بر اساس عرضه و تقاضا و پرداخت یارانه یا سهمیه مستقیم به مردم است.
    اصلاح قیمت و پرداخت سهمیه قابل مبادله انرژی و سوخت بر اساس کد ملی، بسیار به سود همه مردم و دولت است و بسیاری از معضلات اقتصادی و زیست محیطی کشور را حل میکند.
    در گام اول بدلیل حساسیت بالا روی بنزین، میتوان دیگر حاملهای انرژی را واقعی سازی کرد و با سهمیه صرفه جویی شده بنزین توسط افراد ، هزینه ها و قبوض مربوطه را پرداخت کرد. که انگیزه بالایی برای صرفه جویی بنزین نیز به همراه دارد.

ارسال نظر